Rabu, 01 April 2015



WORKSHOP BAHASA JEUNG SASTERA DAERAH
Kaping 18 maret 2015 kuring sareng réngréngan Pamass miang ka kota hujan nyaéta kota bogor jang jadi wawakil (delegasi) dina acara nu di kokolakeun ku Dinas Pariwisata dan Kebudayaan Jawa Barat, wanci isuk-isuk kuring cicing di gedung dekanat fakultas ilmu budaya unpad da janjian, didinya saurna bade angkat bareng sareng  kang Taufik ampera, indit ti jatinangor kira-kira jam 08:00 nepi ka kota bogor jam 12:00. Di jalan kuring ngawangkong weh sareng pupuhu ais pangampih ngawangkong ngaler ngidul nepi ka antukna kuring peureum tiheula tah dina mobil teh kusabab tunduh pisan, geus nepi di bogor kuring di bawa ka tempat pembukaan ieu workshop, rarasaan ti imah pasti urang ngendongna di hotél anu agréng di jatinangor kuring teu mawa nanaon ngan saukur baju, jaket, jeung sikat gigi. Bubuka acara di buka ku wawakil disparbud jawa barat, workshop nu di ayakeun ku prov.jawa barat mun di tinggali ku kuring katingalina can siap pisan.
Wanci kalangkang satatangtung kuring jeung réngréngan nu séjén di bawa asup kana beus nu geus di sewa ku panata calagara rasa bungah kacida bisa ngiluan ieu workshop, sajajalan kuring ninggalian kaayaan kota bogor nu kacida tentremna tapi angger wéh hareudang kabina-bina, kuring nepi di desa sindang barang, wah implengan anu harita sugan téh deuk ka hotél nu ngeunah apék téh kuring di bawa ka kampung adat nu aya keneh di sindang barang. Nepi di patempatan kuring jeung nu laina di sambut ku angklung indung wah kesenian nu geus lila bahkan kuring kerek nyaksian sorangan aya keneh di desa ieu mah, leuit aya wah pokona kampung adat nu luar biasa leuwih resep cicing di kampung adat batan kudu d hotel mah.Nepi di patempatan kuring jeung nu sejenna di titah cicing heula ngumpul di pendopo, kuring dibere nyaho padumukan jang ngendong.
Wanci harieum beungeut sakabeh pamilon dina acara workshop di kumpulkeun di pendopo sabari ngawanohkeun sadaya pemateri, pematerina aya Taufik ampera, Etti Rs, Dian Hendrayana, hawe setiawan, Cecep burdiansyah, iman shaleh sinareng mimin. Tos pada-pada wanoh langsung ka acara pembukaan deui sareng sesepuh kampung adat pasir eurih nu aya di sindang barang. Kalintang reueus pisan pokona mah, komo deui acara saatos pembukaan langsung di pilih abah sareng ambu kanggo janten pupuhu piara basa, alhamdulilah kuring kapilih janten abah. Ngurus jalma 55 anu beda watek jeung asal imahna.
Poe kadua kuring di ajak ngulilingan situs anu aya di daerah sindang barang seueur situs jaman baheula anu kurang di jaga ku masyarakat daerah dinya kacida pisan jiga anu teu kaurus pokona mah, saeunggeus nguliling kuring jeung rengrengan langsung di bere materi ngeunaan cara nyieun essey, cara nyieun carpon, cara nyieun dongeng, cara musikalisasi sajak, nyieun sajak, jadi presenter, jeung teater. Sapoe jeput ti isuk jeder nepi ka peuting jedur kuring jeung rengrengan di jejelan ku elmu pangaweruh anu kacida pentingna maranehna anu ngeusi materi mihareup gede kanu ngiluan ieu workshop jang nyebarkeun elmu nu geus meunang di ajarkeun sahariteun pisan. Kalintang reueus jeung bungah bisa ngiluan ieu workshop nu moal di ajarkeun di kuliahan pangpangna langsung ku para ahlina.
Poe katilu nyaeta poe pamungkas kuring cicing di eta kampung adat sagala hal anu geus di bikeun ku para pemateri teh langsung di praktekeun sakalian pamitan ka warga masyarakat sindang barang kucara magelarkeun hasil workshop nu geus di ajarkeun ku para ahlina. Geus kabeh di pentaskeun terus weh perpisahan wah pokona pangalaman kuring ngiluan workshop moal anggeus ku sapoe dua poe mun di caritakeun mah.

Minggu, 15 Maret 2015



Miéling Poé Basa Indung Sadunya
21 Februari di tetepkeun ku UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) jadi Poé Indung Sadunia dina kaping 17 Desesmber 1999. Poé Bahasa Indung ogé awalna aya pangakuan internasional dina Hari Gerakan Bahasa anu diayakeun di Bangladesh.
            Unpad ogé ngayakeun hiji kagiatan Miéling Basa Poé Indung di taun 2003, waktos taun kamari Unpad ogé ngayakeun Miéling Poé Basa Indung di Graha Sanusi Harjadinata (GRANUS) anu ngeusi acarana nyaéta Godi Suwarna anu macakeun sajak, aya nu mintonkeun Stand Up Comedy basa sunda ti Mr Jun, sareng réa deui acarana.
Dina taun ayeuna Unpad baris ngayakeun deui Miéling Poé Basa Indung dina kaping 21 Februari 2015 anu dumukna aya di Balé Rumawat, Unpad, Jalan Dapati Ukur 35 Bandung. acara Miéling. Poé Basa Indung anu diayakeun seueur pisan kagiatan-kagiatanna diantawisna aya maca sajak anu asalna di jepang nyaéta Haiku, launching sareng bedah buku Miss Maya/Neng Maya sareng peluncuran Kamus Utama Basa Sunda anu kacana aya 10.000 kaca 6 Jilid.
            Sateu acan dongkap ka tempat acara nu di ayakeun ku pidangan Rumawat mahasiswa Sastra Sunda Unpad orasi heula di handap jembatan cikapayang bandung, mahasiswa sastra sunda unpad anu ngahiji dina himpunan nu boga ngaran Paguyuban Mahasiswa Sastra Sunda (Pamass). Hiji tekad nu di kokolakeun ku pupuhu Pamass kanggo orasi dina miéling basa indung teh sangkan urang sunda ulah éra ngomong maké basa sunda komo deui ngajarkeun basa sunda ka jalma nu lain asli di tatar sunda. Di perempatan cikapayang mahasiswa sastra sunda unpad nyieun warga bandung pikeun nyaah kana basana sabab  leungit basana leungit oge budayana. Kagiatan orasi nu di ayakeun ku Pamass teh maca sajak, ngabagikeun brosur sareng ngélingkeun.
Dina taun ayeuna ogé Unpad sareng Yayasan Kebudayaan Rancagé medalkeun dummy kamus anu eusina 150.000 kecap, 10.000 kaca, sareng 6 jilid kandelna. Dummy kamus ieu di serahkeun langsung ku Rektor Unpad Prof. Ganjar Kurnia, Rektor Unpad anu enggal 2015-2019 Prof. Dr.med. Tri Hanggono Achmad, dr., Pupuhu Yayasan Rancage Rachmat Taufik Hidayat, Guru Besar FISIP Unpad Prof. Dede Mariana, Pupuhu Lembaga Basa jeung Sastra Sunda (LBSS) Yayat Hendayana, sareng perwakilan Sastrawan Sunda, H.M. Usep Romli ka bapak Wakil Gubernur Jawa Barat Bapak.Dedi Mizwar. Katingal dina gambar dihandap:


           
            Kamus utama basa sunda ieu téh ngagaduhan kaca sareng jilid anu seueur kacana,  diantara kamus-kamus bahasa daérah sareng anu sanésna anu atos katingal yén kamus ieu paling seueur kacana, tina jilidnagé aya  sareung kandelna sareng 150.000 kecap anu aya dina kamus éta.
Sanajan ngan saukur dummy dina sambutan Rektor Unpad supaya kamus ieu téh énggal-énggal di cetak sareng di pasihkeun ka instansi-instansi di Daérah Jawa Barat khusna Instansi Pendidikan yén Jawa Barat ogé ngagaduhan kamus utama basa Sunda. Kamus ieu ogé ditampi pisan ku Wakil Gubernur Jawa Barat Dedi Mizwar.
Kang Dedi mizwar kalintang reueus pisan ninggal kagiatan anu di ayakeun ku Unpad. Wakil gubernur anu masih keneh eksis di layar kaca atanapi di televisi anjeuna hoyong pisan ngayakeun kegiatan a nu samodel kieu, ngan lebar wakil gubernur teu ngaggo basa sunda pas ngadeg di payun nyarioskeun kamandangna. Nu dongkap dina ieu acara sanes saukur mahasiswa hungkul nanging seueur pisan seniman sareng budayawan sunda ngumpul ilubiung dina ieu acara katinggalna para seniman sareng budayawan sunda teh kalintang reueus oge tiasa ilubiung di balé rumawat teh.
Acara salajengna ku “Diskusi Buku “’Neng Maya’sareng‘Miss Maya’, Carpon Munggaran nu ditarjamahkeun kana Basa Inggris” ku pemateri Prof. C. W. Watson (nyaéta penerjemah carpon “Neng Maya” kana Bahasa Inggris), Cecep Burdansyah (Redaktur Harian Umum Tribun Jabar), sareng Dr. Hj. Lia Maulia Indrayani, M.Hum., (DosenFIB Unpad), anu dimoderatoran ku Tedi Muhtadin, M.Hum.
Prof Watson ngajelaskeun kasang tukang ngeunaan prosés nerjemahkeuna kana bahasa Inggris anu dimuat di Harian Umum Tribun Jabar. Prof Watson ogé ngamandangkeun yén carpon di Indonesia téh teu ngagambarkeun kaayaan anu di Indonesia jadi.
Teu reueus kumaha ninggal prof watson anu sanes getih sunda tiasa hoyong pisan neuleman kana budaya nusantara, komo deui kana budaya sunda saurna mah ceunah langkung leuwih hese diajar basa sunda tibatan basa indonesia, ngabutuhkeun waktu nu teu sakeudeng sabab basa sunda teh saur anjeuna hese pisan ngabedakeun cara ngomong ka sahandapeun, saluhureun, sareng sapantareun.
Saatos rengsé  acara bedah buku Neng maya langsung di lanjut ku acara “HAIKU” pupuh jepang anu di anggo kusadaya umat manusa. Haiku nyaeta jenis pupuh jepang anu ayeuna keur marak di kalangan para seniman sareng budayawan sunda khususna, anu nuju naek daun sabab haiku teh salah sahiji pupuh nu kudu ngandung harti sareng diksi anu pas.
Abad ka-17 sastra Sunda patarema jeung sastra Jawa: pupuh. Eta karya sastra sampeuran teh dipigandrung ku urang Sunda, utamana ku kalangan menak lantaran patali jeung kabujanggaan nu daek teu daek kudu diajar pupuh jeung madhab sastra ge ngeunteung ka Jawa. Teu aneh lantaran Sunda harita aya dina subordinasi Mataram.

Salian ti sisi politis, pupuh ge dipigandrung patali jeung teknis ditulisna, nu ngandelkeun guru lagu jeung guru wilangan. Nu nulis pupuh jadi dangding jadi guguritan siga nu nimu kaulinan anyar ku cara ngitung-ngitung ramo jeung nyaluyukeun lagu kana patokan pupuh.

Tah kiwari, dina media sosial dunya maya, eta situasi teh lir nguniang deui. Dina situasi sosial jeung politik nu beda, dina abad 21 kiwari, karya sastra anyar nu mimiti dipikaresep ku para nonoman teh nyaeta HAIKU. Tangtu bae, nu migandrungna barudak ngora jeung kalangan umum, lantaran kiwari media internet geus jadi prah jeung kakuduan di masarakat rea.

HAIKU teh sajak Jepang. Kacatet aya sababaraha ngaran nu ngotretkeun sajakna dina ieu wangun. Diantarana Matsuo Basho, (1644–1694), Onitsura (1661–1738), Yosa Buson (1716–1783), Kobayashi Issa (1763–1827), jeung rea-rea deui. Salian ti urang Jepang, HAIKU geus sumebar di mancanagara jeung ditarulis ku salian ti urang Jepang, kayaning James W. Hackett, Jorge Luis Borges, Cid Corman, Allen Ginsberg, Dag Hammarskjöld, Jack Kerouac nepi ka Octavio Paz..

Kiwari HAIKU hadir dina basa Indonesia jeung Sunda. HAIKU nu diwangun ku 17 engang teh lir aya sasaruaan jeung 17 pupuh ti Jawa tea. Itungan 17 pikeun urang Sunda mah mibanda harti nu patali jeung kasucian agama. Naha ieu hiji hal nu kabeneran bae, tapi dipikaresepna mah sarua wae.

Pola HAIKU nyaeta MA-JU-MA atawa 5-7-5, nu hartina lima engang dina padalisan kahiji, tujuh engang dina padalisan kadua, jeung lima engang dina padalisan katilu. Eta tilu padalisan teh ngawangun pada (bait). Sacara struktur, HAIKU ngan diwangun ku sapada (sabait): rengse tur tuntas. Nu ditujulkeunana nyaeta jerona maksud nu hayang ditepikeun dina nu sabait tea.
Contoh haikuna:
Makhluk sampurna
Jelas natrat na Kalam
Nyata manusa
"NO BODY'S PERFECT"
Ceuk saha éta téh nya?
Munjulan Gusti
Pada sarua
Nu miskin jeung nu beunghar
Boga kasusah
Ari nu beunghar
Mapalerkeun kasusah
Ku barana na
Ari nu miskin?
Ukur ku kasabaran
Jeung tawekalna











MIÉLING POE INDUNG SADUNYA

Disusun untuk memenuhi salah satu tugas mata kuliah kemahiran bhs. Sunda IV pen.karya sastra penerjemahan  yang dibina oleh dosen Teddi muhtadin M.Hum.

Disusun oleh :
Robby Gunawan
180210130042



PROGRAM STUDI SASTRA SUNDA
FAKULTAS ILMU BUDAYA 
UNIVERSITAS PADJADJARAN
JATINANGOR



Teater rakyat  tradisional (longser)
Di jawa barat terdapat banyak sekali budaya yang lahir di tatar sunda ini, terdapat kurang lebih dari 300 jenis kesenian yang terdapat pada masyarakat. Namun dengan seiringnya waktu berjalan dan kemajuan IPTEK sebab masyarakat jawa barat umumnya lebih mudah menerima datangnya pengaruh  budaya luar sehingga budaya yang telah lama di kembangkan hilang dengan sendirinya. Pengaruh budaya luar yang saat ini menjadi hal yang hangat di bicarakan oleh para seniman dan budayawan jawa barat yang berusaha untuk menghidupkan kembali kesenian khas jawa barat. Waktu yang terus berjalan membuat kesenian yang ada di jawa barat satu persatu mulai berguguran bahkan sampai punah dan tidak bisa di hidupkan kembali karena tidak adanya  penerus yang bisa meneruskan warisan nene moyang dalam hal melestarikan kesenian jawa barat yang dulu banyak di pentaskan di tengah masyarakat jawa barat khususnya.
Sekarang kurang lebih terdapat 34 jenis kesenian yang masih utuh dan terpelihara oleh para seniman yang ada, salah satunya yaitu teater rakyat jawa barat bisa disebut  Longsér, teater rakyat jawa barat atau longsér lebih di gemari oleh semua kalangan baik dari anak-anak sampe orang dewasa. Kesenian ini sangat bisa dirasakan oleh siapapun tidak terkecuali masyarakat kaum bawah atau pun kalangan atas. Selain longsér di jawa barat pun terdapat beberapa jenis teater tradisional lainya, seperti uyeg dari sukabumi, ubrug dari banten, matres dari cirebon. Tiap jenis kesenian tersebut mempunyai ciri-ciri tersendiri karena dengan faktor letak geografis serta pengaruh kebudayaan yang berbeda seperti di cirebon mungkin kita mengetahui akan terasa lekatnya pengaruh jawa cirebonan, walaupun berbeda namu kita mesti melestarikan apa yang masih ada di dunia ini khususnya di jawa barat agar kita bisa merasakan kebudayaan leluhur kita yang telah susah payah membuat jenis kesenian yang sangat bisa di rasakan oleh semua kalangan.
Jika di lihat secara seksama seni longsér hampir sama dengan srimulat atau lenong betawi, namun yang di bedakan yakni cara komunikasi seorang aktor longsér memakai bahasa sunda untuk alat percakapan atau berkomunikasi kepada penonton yang hadir. Keunikan lainya dalam seni longsér kita dapat melihat penari ronggeng yang merangkap menjadi seorang penyanyi yang mampu memikat atau menarik perhatian penonton. Lagu-lagu yang biasa diiringi yakni lagu ketuk tilu biasanya. Tidak ada yang tahu jelas sejak kapan longsér ada di tatar sunda, tak ada yang tahu juga definisi longsér yang sebenarnya ada pula pula yang beraggapan bahwa longsér itu terdiri dari dua suku kata yakni “long” (memandang) dan “sér” ( suatu hasrat) mungkin sampai saat ini belum ada yang mengetahui pasti apa definisi longsér yang sebenarnya.
Bentuk pagelaran longsér tidak jauh beda seperti lenong betawi dalam longser pun terdapat nayaga( pengiring musik), aktor (pelawak) dan ronggeng ( penari yang merangkap menjadi penyanyi), daya tarik yang di perlihatkan oleh ronggeng membuat modal utama untuk menarik banyak penonton yang hadir di arena pertunjukan. Biasanya pertunjukan seni longsér yang diadakan tidak pernah di gedung pertunjukan yang megah serta di tata sedemikian rupa namun pertunjukan longsér biasanya diadakan di alun-alun, pinggir jalan bahkan di lapangan.
Menelusuri sejarah longser tidak lepas dengan peran sertanya bang tilil nama asli akil. Bang tilil merasakan kejaayaan longser saat itu lahir sejak tahun 1920-1960. Banyak sekali grup seni longser yang di buat oleh bang tilil namun di pimpin oleh ateng japar salah satu orang yang meneruskan seni longser berguru kepada bang tilil. Mungkin pada masa jayaanya mereka bersikeras untuk tetap menghidupkan teater tradisional seni longser. Sampai saat ini genre longser kebanyakan berpedoman kepada ateng japar dengan gaya khas dia melawak didepan para penonton yang menyaksikan.
Akhir-akhir ini seni longser mulai di kembangkan kembali dengan bertujuan agar seni longser terus ada sampai kapanpun kesenian tradisional longser ini sebenarnya hampir punah namun di tangan para seniman kota Bandung di kelola dengan baik bahkan mereka membuat sanggar sendiri yaitu bandoengmooi mereka bersihkeras untuk terus mengenalkan seni longser dihadapan para masyarakat yang saat ini mulai acuh terhadap kesenian yang ada. Pada longser ada pula hal-hal yang tidak boleh di lewatkan saat pentas yaitu adanya sebuah cempor untuk pertanda bahwa pertunjukan longser akan di mulai. Serta terkadang para penonton yang menyaksikan terkadang melemparkan uang terhadap para pemain longser.
Gelak tawa yang akan selalu ada sampai kapanpun akan terus di kembangkan oleh seni longser yang tak akan punah sampai kapanpun. Kesenian rakyat yang sangat indah ini mesti di jaga dan terus jaya karena para pendahulu yang bisa membuat kesenian longser ini menjadi terus berkembang dan bersaing dengan budaya luar.
                                                                                               

Rintikan Hujan

Di penghujung akhir minggu
suara berdebu-debu
rintikan hujan membasahi bumi
menyimpan sejuta kenangan indah

di penghujung akhir minggu
takku lihat keramaian kota
mereka membawa sejuta pesona
tak akan ada suara ramai di malam ini

rintikan hujan membawa berkah
terlihat warung kopi pinggir jalan
ramai di kunjungi orang-orang
untuk menghangatkan diri
Ini Rumah Kita

Terlihat bayangan semu indah
dari kejauhan ku lihat kau
inilah rumah kita
berjuang menyelimuti fakta

dulu tertata rapih
sekarang berantakan
apa kau tak malu
ini rumah kita

seperti tempat prostitusi
yang tak teratur
ingatlah..
ini rumah kita..


                                    unpad 17:00

Sabtu, 14 Maret 2015

Hoream

Jauh ti lembur
ngan saukur neangan elmu

jauh ti lembur
ngan saukur neangan nu leuwih

hoream
ari kudu di gugulung wae
hoream
lamun hasilna goreng

teuing kudu kumaha
jauh ti lembur
teuing kudu kumaha
kuring ngomong kanu di lembur

nu jadi kolot geus nganti-nganti
nu jadi kolot hayang budakna sukses
nu jadi kolot embung budakna sangsara
nu jadi kolot hayang nempo budakna bungah

hoream....
hoream ...
Jatinangor

Lain saukur tempat pangumbaraan
Lain saukur tempat pangiuhan
Lain saukur tempat ulin
Lain saukur tempat pacabakan

didieu kuring ngarasa tengtrem
didieu kuring ngarasa bungah
didieu kuring ngarasa aman
didieu kuring ngarasa sampurna

jatinangor lain saukur carita
jatinangor pasti jadi nyata
jatinangor tempat endah
jatinangor kuring mulang